Urządzenia do elektrochirurgii
Wyróżnia się tu dwie podstawowe grupy zabiegów - elektrokauteryzację oraz zabiegi z zastosowaniem prądów zmiennych wysokiej częstotliwości. Elektrokauteryzacja polega na stosowaniu rozgrzanego narzędzia na tkanki w celu ich zniszczenia. Wykonywana jest obecnie rzadko. W zabiegu tym pacjent nie jest poddany działaniu prądu, który służy wyłącznie do rozgrzania końcówki roboczej.
Z urządzeń tej grupy można wymienić skalpel Shawa (prąd zmienny i niskim napięciu) i zasilane bateriami przenośne koagulatory (prąd stały).
Drugą, znacznie bardziej rozbudowaną grupę stanowią urządzenia wykorzystujące działanie prądu zmiennego o wysokiej częstotliwości. Są one używane powszechnie w różnorodnych zabiegach elektrochirurgicznych, a ich działanie zależy od charakterystyki i mocy prądu. Prąd zmienny o fali nieregularnej, w której początek impulsu jest najmocniejszy (damped) cechuje skłonność do koagulacji tkanek, natomiast prądy o regularnym, sinusoidalnym kształcie fali, służą do cięcia tkanek.
W wielu urządzeniach wykorzystuje się prądy o złożonej charakterystyce impulsu, umożliwiające zarówno koagulację jak i cięcie (np. tzw. fale Boviego). Prąd można doprowadzić do tkanek za pomocą samodzielnej elektrody pojedynczej (monoterminalnej), elektrody pojedynczej (monopolarnej) wymagającej do zadziałania uzupełniającej elektrody biernej, lub też dwu elektrod umieszczonych na branżach pincety (elektrod bipolarnych). W przypadku elektrody biernej, która umieszczona jest zwykle na przeciwnej powierzchni ciała, prąd przebiega do niej od elektrody czynnej przez całe ciało, natomiast w elektrodach bipolarnych (tzw. bikoagulacji)- jedynie przez niewielki fragment tkanek pomiędzy odnogami pincety. Rozróżnia się cztery podstawowe zabiegi elektrochirurgiczne: cięcie elektryczne (elektroresekcja- elektrosekcja), koagulacja elektryczna (elektrokoagulacja), wysuszanie (wypalanie) elektryczne (elektrodesykacja) i niszczenie tkanki łukiem (iskrą) elektryczną (elektrofulguracja).Cięcie wykonywane jest z niewielkim uszkodzeniem tkanek okolicznych elektrodami igłowymi lub w kształcie ostrza przy zastosowaniu prądów o wysokim napięciu i natężeniu. Koagulacja wykonywana jest elektrodami dwubiegunowymi (pensetowymi) lub jednobiegunowymi, z zastosowaniem prądów o wysokim natężeniu i nieco niższym napięciu (0,2A-0,7A, poniżej 2000V).
Do koagulacji śródskórnych naczyń krwionośnych służą bardzo drobne elektrody igłowe o średnicy ułamka milimetra, a do koagulacji mieszków włosowych posiadają one dodatkowo izolację teflonową na całej długości z wyjątkiem czubka. Do niszczenia drobnych struktur w obrębie skóry właściwej (mieszków włosowych, naczyń krwionośnych) stosuje się też tzw, elektrolizę, czyli delikatną koagulację (wykorzystującą prąd zmienny o niskim napięciu i natężeniu), wykorzystującą zarówno niszczące działanie prądu jak i temperatury. W klasycznej elektrolizie elektroda bierna trzymana jest przez pacjenta w dłoni, a efekt uzyskuje się wolno- najwcześniej po upływie kilkunastu sekund. Do elektrodesykacji (wysuszania, wypalania) służą kuliste lub igłowe elektrody jednobiegunowe, przy zastosowaniu prądów o natężeniu 0,5-0,75 A i napięciu około 2000V. (fot.12) Elektrofulguracja jest metodą bezkontaktową, w której jednobiegunowa elektroda o natężeniu 0,5-0,75 A i napięciu powyżej 2000V nie dotyka bezpośrednio skóry, a na tkanki działają przeskakujące z niej iskry (łuk) elektryczny. Powstałe zwęglenie tkanek blokuje dalsze rozprzestrzenianie się uszkodzeń termicznych, przez co powstałe ubytki są dość powierzchowne (do warstwy brodawkowatej) i dobrze się goją.
Najnowszą generację tworzą urządzenia wykorzystujące działanie fal elektromagnetycznych o częstotliwości radiowej (tzw. radiofrequency). Energia wprowadzana w ten sposób do tkanek, służy do ich przecięcia bądź koagulacji, przy mniejszym uszkodzeniu tkanek okolicznych w porównaniu z klasycznymi urządzeniami elektrochirurgicznymi. Do tej grupy zalicza się także urządzenie do tzw zimnej ablacji czyli koblacji Coblation(R), czy też Thermage(R) używane do delikatnej rewitalizacji lub resurfacingu. U pacjentów z rozrusznikami serca z pewnością można używać jednobiegunowych urządzeń do elektrokauteryzacji, nie należy obawiać się też stosowania pincety bikoagulacyjnej, gdyż przepływ prądu ograniczony jest do niewielkiego obszaru między elektrodami pincety. Natomiast szczególną ostrożność należy zachować przy stosowaniu urządzeń z elektrodą bierną, wykorzystujących przepływ prądu przez ciało. Jeżeli ich użycie jest konieczne- elektrodę bierną należy umieścić jak najdalej od serca, pracować krótkimi- kilkusekundowymi impulsami i monitorować podczas zabiegu EKG.
